erster Theil. Von Kayser lichem Kriegszrechten, Malefitz vnd Schuldthändlen, Ordnung vnd Regiment, sampt derselbigen vnd andern hoch oder niderigen Befelch, Bestalltung, Staht vnd Empter, zu Rossz vnd Fusz, an Geschütz vnd Munition, in Zug vnd Schlachtordnung, zu Feldt, Berg, Thal, Wasser vnd Landt, vor oder in Besatzungen, gegen oder von Feinden fürzunemen, Welcher art, sitten, herkommen vnd gebrauch, vnder vnd bey regierung desz Allerdurchleuchtigsten, Groszmächtigsten, Vnüberwindlichsten, vnd Kriegszerfahrnen berühmbtesten Römischen Keysers Carols desz Fünfften, hochlöblichster vnd seligster Gedächtnisz, geübt vnd gebraucht: In zehen Bücher abgetheilt, dergleichen nie ist gesehen worden, von neuwem beschrieben vnd an tag geben, Durch Leonhart Fronsperger. Ietzt von neuwem mit sonderm fleisz vbersehen, vnd an vielen örtern gemehrt vnd gebessert, Auch mit schönen neuwen Figuren vnd Kupfferstücken geziert, sampt ordenlichen Registern.
boek
Band van eigentijds heel perkament met rijke blindstempeling,op het voor- en achterplat centraal voorzien van twee verschillende
familiewapens.
Tekst uit gelijknamige publicatie bij tentoonstelling “Willem”, april - oktober 2018
Een belangrijke bron over het krijgswezen in de tijd van Willem van Oranje is het Kriegszbuch van Leonhardt Fronsperger. De auteur diende van 1553-1563 en van 1568- 1573 onder achtereenvolgens Karel V en Filips II. Vanaf 1555 publiceerde hij tevens een hele rij boeken over militaire onderwerpen, waarvan hij de werken over oorlogsrecht, artillerie, vestingbouwkunde en belegeringskunst in zijn Kriegszbuch opnam, dat hij aanvulde met andere onderwerpen. Zodoende ontstond een handboek over de toenmalige manier van oorlogvoering en het militaire bedrijf, dat bestaat uit drie kloeke delen in folioformaat, rijk geïllustreerd door Jobst Amman. De eerste druk hiervan verscheen in 1573.Overigens maakte Fronsperger, zoals te doen gebruikelijk, dankbaar gebruik van kennis van anderen. Zijn boek was vooral bedoeld als een vademecum voor het vrije soldatendom, dat in de zestiende-eeuw nog een trend was, zoals delandsknechtenlegers die Fronsperger als voorbeeld heeftgenomen. Aangezien in de Nederlanden pas eind jaren 1570de militaire publicistiek opkwam, konden ook bevelhebbers als Willem van Oranje en Lodewijk van Nassau hun voordeel doen met dit werk.
Tentoonstellingstekst "Willem" subthema 3.3.6
Een zogeheten Kriegszbuch van Leonhardt Fronsperger die als militair dient onder achtereenvolgens Karel V en Filips II. Vanaf 1555 publiceert hij een hele rij boeken over militaire onderwerpen, waarvan hij de werken over oorlogsrecht, artillerie, vestingbouwkunde en belegeringskunst in zijn Kriegszbuch opneemt. Zodoende ontstaat een handboek over de toenmalige manier van oorlogvoering en het militaire bedrijf, dat bestaat uit drie kloeke en rijk geïllustreerde delen. Exemplaren uit 1573 (1e druk) en 1596.