Uitklappen

Vliegerkruis 1941, met lint en opbergdoos J.W. Dekker

medaille

Verleend op 22-9-1945. Mutatie "West-Europa - in oorlogsvluchten blijk gegeven van moed, bekwaamheid, volharding en plichtsbetrachting.". Dekker was op dat moment Reserve-kapitein-vlieger bij 322 squadron/64 squadron

Het Vliegerkruis is een Nederlandse oorlogsonderscheiding, ingesteld in 1941, die wordt toegekend "aan militairen, in dienst van het Koninkrijk der Nederlanden, die zich door daden van initiatief, moed en volharding tegenover den vijand dan wel in verband met vijandelijke actie, hebben onderscheiden en deze daden hebben bedreven gedurende een of meer vluchten in een luchtvaartuig". Er werden tot 2016 in totaal 737 Vliegerkruisen toegekend.

Op 23 augustus 1941 stelde de in ballingschap in Londen verblijvende ministers in een rapport dat het de "uitdrukkelijke wens" van koningin Wilhelmina was om een Vliegerkruis in te stellen. De Commissie Militaire Onderscheidingen stelde daarop voor een Gouden en een Zilveren Vliegerkruis in te stellen. Ook Prins Bernhard heeft een voorstel geformuleerd waarin hij een Nederlandse versie van het Britse Distinguished Flying Cross en het Air Force Cross voorstelde in de vorm van een gouden en zilveren onderscheiding voor "daden tegenover de vijand" en voor "daden in verband met vijandelijke acties. Tot teleurstelling van de Prins der Nederlanden waren de ministers vervuld met een "kruideniersmentaliteit" [2] en koos men vanwege de kosten voor een enkele zilveren onderscheiding. Het Koninklijk Besluit (no. 9) van 28 augustus 1941 waarin een Vliegerkruis in één graad werd ingesteld voegde de twee voorgestelde verleningsgronden tezamen en sprak van "daden van initiatief, moed en volharding, bedreven gedurende een vlucht in tijd van oorlog, al dan niet in onmiddellijke aanraking met den vijand." In 1944 werden de toekenningsgronden verruimd.

De eerste verleningen vonden op 3 oktober 1941 in een Koninklijk Besluit plaats. Luitenant-vlieger in kort verband T.F.A. Buijs en J.B.H. Bruinier werden al voor het kruis klaar was onderscheiden. In de daaropvolgende jaren werden 31 mannen voor de tweede maal met een Vliegerkruis onderscheiden en alleen G. Cooke kreeg het Vliegerkruis driemaal. Onder de dragers was "soldaat van Oranje" Erik Hazelhoff Roelfzema, ook prins Bernhard der Nederlanden droeg het Vliegerkruis.

Het zilveren kruis lijkt op het Nederlandse Bronzen Kruis en volgt de Nederlandse traditie maar het lint met de diagonale strepen is een kopie van dat van het in 1918 ingestelde Britse Distinguished Flying Cross. Bij herhaalde toekenning draagt men geen gesp maar een zilveren Arabisch cijfer "2" of "3" op het lint. Dit gespje is nooit officieel vastgesteld.

Het is een vierarmig kruis met in het midden een gekroond medaillon. Op de rand van dit medaillon is te lezen "INITIATIEF MOED VOLHARDING". Op het medaillon en over de armen van het kruis is een naar links vliegende albatros afgebeeld. Boven de romp van de albatros staat de datum "1941". De keerzijde is vlak en draagt een inscriptie en in de eerste twee oplagen een stempel van de Engelse makers, de juweliersfirma's Mrss. Gaunt en Mrss. Spink&Son. De door de Rijksmunt in Utrecht vervaardigde Vliegerkruisen dragen een ingeslagen mercuriusstaf op de zijkant van de linker kruisarm.

In de eerste oorlogsjaren droegen militairen die in een dagorder eervol waren vermeld ook wel het daarbij behorende zilveren kroontje op hun lint en baton.

Diegene, die het Vliegerkruis voor een tweede maal krijgt toegekend, draagt een goudkleurig Arabisch cijfer "2" op het lint. Bij verdere toekenning kan het cijfer "2" worden verhoogd tot "3". Ook de Kroon voor Eervol Vermelden werd op het baton aangebracht.

Het lint is wit met oranje van rechtsboven naar linksbeneden in een hoek van 45 graden lopende strepen. Het kruis wordt ook als miniatuur gedragen.

Op het lint van het Vliegerkruis kon ook de gouden Kroon voor Eervol Vermelden gedragen worden. Toen op 20 maart 1944 de Bronzen Leeuw werd ingesteld, en de kroon verviel, werden alle 18 Vliegerkruizen met Eervolle Vermelding hierdoor vervangen. Opvallend is dat men in de oorlog bij gebrek aan materiaal Engelse kronen, de kroon van Sint-James, gebruikte uit Engelse voorraden.

Bron: Wikipedia.