Afbeelding van een Camp Zooals hetzelve gemaakt werd door de Troupes van Haare Hoog Moogende [...] onder de Ordres van den Collonel L.H. Fourgeoud in de Boschen van de Colonie van Suriname
aquarel
Suriname was in de achttiende eeuw het toneel van langdurige guerrillaoorlogen die bosnegers voerden tegen de koloniale troepen. In het derde kwart van die eeuw bond de 60-jarige L.H. Fourgeoud als bevelhebber van de 1600 man tellende expeditionaire troepenmacht de strijd aan tegen de geduchte boni’s, de volgelingen van guerrillaleider Boni (1730-1793). De Zwitserse kolonel in Staatse Dienst Fourgeoud staat te boek als een meedogenloze, eigenzinnige aanvoerder die op gespannen voet stond met de toenmalige Nederlandse gouverneur van Suriname, Jan Nepveu (1719-1779). Met succes verdreef hij de boni’s in 1776 naar Frans Guyana. Daarvan tekende zijn kapitein John Stedman (1744-1798) een gedetailleerd, maar voor Fourgeoud een weinig vleiend verslag op. (Dit verslag is gedeeltelijk opgenomen in J.G. Stedman, Narrative of a five years' expedition, against the revolted negroes of Surinam, in Guiana, on the wild coast of South America: from the year 1772 to 1777: elucidating the history of that country, and describing its productions, viz. quadrupedes, birds, fishes, reptiles, trees, shrubs, London 1806).De naïeve tekening, die en indruk geeft van een primitief opgezet legerkamp van Nederlandse soldaten en negerslaven in het bos is bijzonder te noemen. Niet alleen geeft het een levendige indruk van het dagelijkse kampleven - een interessant detail is de slang onder een hangmat waarin een gewonde soldaat ligt - maar ook vanwege de vervaardiger G.H. Luck. Contemporaine voorstellingen waren tot nu toe alleen bekend uit voornoemde publicatie van Stedman. Deze gravures zijn vervaardigd door de vier graveurs (waaronder de bekende Engelsman William Blake (1757-1827), op basis van tekeningen die Stedman in Suriname had gemaakt. Voor de Nederlandse editie werden de gravures van voornoemde kunstenaars overgenomen. Een voorstelling van een legerkamp zoals door Luck verbeeld, komt in deze uitgaven niet voor. Van Luck is verder niets bekend. Vermoedelijk maakte hij als militair deel uit van Fourgeouds legereenheid. Zijn aquarel lijkt afkomstig te zijn uit een schetsboek, zodat verondersteld mag worden dat het legerkamp niet zijn enige creatie van zijn verblijf in Suriname is. Onderzoek daarnaar heeft tot nu toe niets opgeleverd.
In de collectie bevinden zich een portretgravure met lofdicht op Fourgeoud (ca 1800), een portretgravure van Jan Nepveu en vijf uniformvoorstellingen van F.J.G. Ten Raa naar Blake. Het legerkamp van Luck is daar dus een interessante en waardevolle aanvulling op. [zie 00100669, 00100948, 00100949, 00123268 t/m 00123272 en 00141437 t/m 00141445]
De bovenstaande tekst is later met geringe wijzigingen opgenomen in Armamentaria, vol. 47 (2012/2013), p. 202-205
- ‘In de Bosschen van de Colonie van Suriname’
Suriname was in de achttiende eeuw het toneel van langdurige guerrillaoorlogen
die marrons voerden tegen de koloniale troepen. In de jaren 1770 bond de
Zwitserse kolonel in Staatse dienst, L.H. Fourgeoud, met zijn expeditionaire troepenmacht
de strijd aan tegen de geduchte Boni’s, de volgelingen van guerrillaleider
Boni (1730-1793). In 1776 verdreef hij Boni naar Frans Guyana. Fourgeouds kapitein
John Stedman (1744-1798) tekende daarvan een gedetailleerd, maar voor zijn
superieur weinig vleiend verslag op. Fourgeoud, die op gespannen voet stond met
de toenmalige Nederlandse gouverneur van Suriname Jan Nepveu (1719-1779),
kreeg de reputatie van een meedogenloze, eigenzinnige aanvoerder.
De aquarel, die een indruk geeft van een eenvoudig opgezet legerkamp van
Nederlandse mariniers en negerslaven in de jungle, is bijzonder. Niet alleen
vanwege het levendige beeld van het dagelijkse kampleven (een interessant
detail is de geneeskrachtige werking van een slang onder een hangmat waarin een
gewonde soldaat ligt), maar ook vanwege de vervaardiging ervan door ene G.H. Luck.
Contemporaine voorstellingen waren tot nu toe alleen bekend uit het boek van
Stedman, vervaardigd door vier andere graveurs op basis van tekeningen
die Stedman zelf in Suriname had gemaakt. Bovendien
komt een voorstelling van een legerkamp in Stedmans boek niet voor.
Van Luck is verder niets bekend, maar vermoedelijk behoorde hij als marinier tot
Fourgeouds legereenheid en maakte hij tekeningen van zijn verblijf in Suriname. Zijn
aquarel lijkt namelijk afkomstig te zijn uit een schetsboek, zodat verondersteld mag
worden dat het legerkamp niet zijn enige creatie is. Onderzoek daarnaar heeft tot nu
toe niets opgeleverd zodat het bij een aanname moet blijven en deze aquarel meer
dan uniek is. In de collectie bevinden zich ook een portretgravure met een lofdicht
op Fourgeoud (vervaardigd rond 1800), een portretgravure van Jan Nepveu en vijf
uniformvoorstellingen van F.J.G. Ten Raa naar ene Blake. Het legerkamp van Luck, gekocht
in 2009 bij een Belgisch veilinghuis, is daar dus een belangrijke en waardevolle
aanvulling op.
‘In the bush of the colony of Surinam’
This contemporary picture is a rare and unpretentious watercolour of a military camp
in Surinam, made in the 1770s during a prolonged guerrilla war between the Bonis
and the Dutch colonial army under command of Colonel Fourgeoud. The depiction of
Dutch soldiers with their slaves gives a good impression of daily life at the camp. An
interesting detail is the snake seen under the hammock in which a wounded soldier
lies. The snake was used for medicinal purposes.
Literatuur
- J.G. Stedman, Narrative of a five years’ expedition, against the revolted negroes of Surinam, in Guiana,
on the wild coast of South America: from the year 1772 to 1777: elucidating the history of that
country, and describing its productions, viz. quadrupedes, birds, fishes, reptiles, trees, shrubs (London
1806)
(Armamentaria, vol. 47 (2012/2013), p. 202-205)