Vuursteengeweer met snaphaanslot vervaardigd door Thomson en Zoon te Rotterdam 1804-1807
vuursteengeweer
Te zien in het museum:M.06.01.34Q.04.01
Het Marokkaanse geweer van NapoleonIn de collectie bevindt zich een opmerkelijk geweer dat tussen 1805 en 1807 is gemaakt
door de Rotterdamse geweermaker J. Tomson en Zoon. Het wapen is 171 cm
lang en heeft een geheel Noord-Afrikaanse vormgeving getuige de kolf en het snaphaanslot.
Dat het geen standaardwapen is, blijkt uit zijn luxe decoratie: het achterdeel
van de kolf is gemaakt van ivoor, het houtwerk is ingelegd met zilverdraad en de loop
is geheel geblauwd en voorzien van vergulde ornamenten. Ook het slot is voorzien
van goudinleg. De voorzijde van de pompstok is van zilver. Ten slotte zijn de ladebanden,
waarmee de loop aan de lade is verbonden, allemaal van verguld zilver en gegraveerd
met bladranken. De versiering bestaat uitsluitend uit botanische elementen. Het
is dus duidelijk gemaakt voor de islamitische markt en geen standaard exportproduct
om vanuit Rotterdam te worden geleverd aan een Arabisch leger. Waarom zou een
Rotterdamse geweermaker een dergelijk luxe wapen maken? Het geweer zal zeker
geen serieproduct zijn geweest, maar op bestelling zijn geleverd. Aangezien er geen
inscripties op aangebracht zijn en archiefgegevens over dit opmerkelijke wapen ontbreken,
is het tot op zekere hoogte gissen naar het hoe en waarom.
Gelukkig biedt een vergelijkbaar geweer, eveneens gemaakt door Tomson en Zoon, in
het Musée de l’Armée in Parijs uitkomst op dit raadsel. Het betreft eveneens een zeer
luxe Noord-Afrikaans model geweer, dat gezien kan worden als een ‘broer’ van het
exemplaar in Delft. Het is nog luxer uitgevoerd dan het Delftse exemplaar: het houtwerk
is versierd met diamanten, granaten, smaragden en amethisten. Bij het geweer
behoorde ook nog een koppel pistolen, waarvan één exemplaar tussen 1893 en 1952
is verdwenen. Deze wapens in Parijs waren in opdracht van de Franse keizer Napoleon
Bonaparte vervaardigd om te worden geschonken aan Sultan Mulay Suleiman van
Marokko (1766-1822). De heerschappij van sultan Mulay stond onder meer in het
teken van voortdurende conflicten met Spanje en Portugal. Het gebied waar ook Na-
poleon op dat moment in een hevige strijd was verwikkeld. Zocht Napoleon wellicht
een bondgenoot om samen Spanje mee aan te vallen?
Zeer waarschijnlijk is het Delftse geweer het originele voorbeeld voor de uiteindelijke
versie die zich bevindt in Parijs.
The Maroccan gun of Napoleon
This ornately decorated musket has a distinctive North African design and was made
by the Rotterdam gun maker J. Tomson & Son in the period 1805-1807. It is very similar
to a rifle by the same gun maker in the Army Museum in Paris. The Paris musket is even
more expensively decorated with an inlay of precious and semi-precious stones. It was
made by order of Emperor Napoleon Bonaparte and intended as a gift to the sultan of
Morocco. The relationship between the emperor and the sultan was presumably built
on the fact that both fought against the Spanish army. The Delft musket is probably a
‘pre-production’ version of the final musket in Paris.
Literatuur
- Hartmans, C.A., ‘De geweermakersfamilie Tomson’, in: Livrustkammaren. Journal of the Royal
Armoury Stockholm VI (1952-1954) 1-12
(Armamentaria, vol. 47 (2012/2013), p. 296-299)