Portret van kapitein ingenieur Willem de Vaynes van Brakell (1763-1843)
portret
Willem de Vaynes van Brakell begon zijn officiersopleiding in 1778. Hij diende onder stadhouder Willem V. Hij maakte de overgave van Den Bosch aan de Fransen in 1794 mee en trachtte, als orangist, tevergeefs Willem V van capitulatie te weerhouden.Vervolgens diende hij het leger van de Bataafse Republiek onder de patriot, luitenant-generaal H.W. Daendels. Wegens een intern conflict bedankte hij in 1797 voor het luitenant-kolonelschap bij de generale staf. Wel aanvaardde hij een bestuurspost in Zutphen, waar hij leiding gaf aan de herstelwerkzaamheden na de grote overstroming aldaar in 1799.
In 1806 trad hij in dienst van koning Lodewijk Napoleon, was mede-initiatiefnemer tot de oprichting van diens Garde d'Honneur en werd benoemd tot commandant van de troepenmacht in Gelderland, in 1809 gevolgd door het commandantschap van Doesburg. Door zijn persoonlijke optreden behoedde hij deze stad in 1813 voor plundering en brandstichting door de Franse bezetters. Na het aftreden Lodewijk Napoleon bood De Vaynes tevergeefs zijn diensten aan koning Willem I aan en werd uit dienst ontslagen.
Willem de Vaynes van Brakell was uiteindelijk luitenant-kolonel bij de Generale Staf en commandant in het departement Gelderland.
Lange versie
Willem de Vaynes van Brakell (1763-1843), luitenant-kolonel der genie
De familie De Vaynes van Brakell waren gevluchte Hugenoten.
Willem de VvB begon zijn officiersopleiding in 1778. Hij was orangist. Zijn verloving en moeizaam tot stand gekomen huwelijk met een vrouw van welgestelde, maar patriottische familie, had nogal wat voeten in de aarde: aanzoek diverse malen afgewezen uit solidariteit met haar ouders, dreiging met onterving, familie van beide zijden en welgestelde lieden leefden mee, bemoeiden zich ermee en kozen partij voor de Willem; huwelijk was Willem niet om het geld te doen, maar uit liefde; zijn verloofde werd onder zware druk van haar ouders tot twijfel gebracht; het stel vluchtte uiteindelijk naar Cleef met hulp van familie, waar zij huwden; vervolgens verzoening met haar ouders; hertrouwd in Arnhem in 1794 onder huwelijkse voorwaarden. Het echtpaar kreeg 10 kinderen.
De Vaynes werd gelegerd in Den Bosch en maakte de overgave in 1794 aan de Fransen mee. Hij spoorde aan tot verzet tegen capitulatie. Zag capitulatie als een laffe daad dat schade aan Huis van Oranje zou berokkenen. Probeerde stadhouder-prins Willem V daarvan te overtuigen.
Na Franse overname kreeg De Vaynes militaire oproep; diende onder Daendels als kapitein der genie; liet zich daarvoor door Daendels overtuigen, toen hij zijn orangistische gevoelens en te kennen had gegeven. Bedankte in 1797 voor de eer tot luitenant-kolonel effectief bevorderd te worden en verliet uit principe de dienst; kreeg leidinggevende post in Zutphen en had leiding over de herstelwerkzaamheden na de grote overstroming aldaar in 1799.
Trad in 1806 in dienst van Lodewijk Napoleon; was mede initiatiefnemer tot de oprichting van de Garde d’Honneur; verzocht de nieuwe koning tevergeefs om eerherstel in kwestie benoeming tot lt-kol. In 1797.
Werd abusievelijk niet opgeroepen deel te nemen aan oorlog met Pruisen in 1806.
In 1807 ging een hem aangeboden directeurschap over opgerichte Kon.Mil. School te Honselaarsdijk alsnog voorbij toen de koning een ander aanwees.
Werd vervolgens voorgedragen als lt.kol. bij de generale staf, maar bedankte voor de eer omdat de post niet bij hem paste; bovendien moest hij onder die rang dienen onder de drie officieren die hem in 1797 dwars hadden gezeten. Hij werd desondanks benoemd tot secretaris-commies voor de organisatie korps artillerie en genie. Kreeg ook de leiding over de Zwitserse missie.
Doet verzoek opleiding tot page van zijn zoontje.
Vervolgens benoemd tot commandant van alle troepen (2400 man) in Gelderland, met Arnhem als hoofdkwartier. Bekleedde daarmee feitelijk de functie van een generaal.
Droeg die positie tot 1808, in welk jaar hij op non actief werd gesteld.
Mede vanwege zijn gezinsomstandigheden - hij had inmiddels negen kinderen - kreeg hij een functie bij de generale staf. Verloor in hetzelfde zijn echtgenote, die het kraambed van haar tiende kind overleed.
In 1809 tegen zijn zin benoemd tot commandant van Doesburg. In die functie behoedde hij de stad in 1813 voor plundering en brandstichting door de Franse bezetters, dankzij zijn persoonlijke optreden tegen de bezetters. Na aftreden Lodewijk Napoleon eindigde zijn commandeurschap Gelderland. De Vaynes werd uit dienst ontslagen, bood in 1813 tevergeefs zijn diensten aan aan koning Willem I.
- Kapitein Ingenieur der Genie Willem de Vaynes van Brakell (1763-1843), rond 1797
anoniem
Willem de Vaynes van Brakell diende zowel het leger van de Stadhouderlijke Republiek (1650-1795), als dat van de Bataafse Republiek (1795-1806) en het Koninkrijk Holland (1806-1813).
Captain engineer Willem de Vaynes van Brakell (1763-1843), about 1797
Captain-engineer Willem de Vaynes van Brakell served the army of the Stadholderly Republic, the army of the Batavian-Republic and the army of Kingdom Holland.