M139D lanceerinrichting Honest John, met raket
raketlanceerinstallatie
Te zien in het museum:M17.00.10F.03
Gemodificeerde 5 tons 6x6 International vrachtauto met daarop een lanceerinrichting M289 voor de raket 762 mm Honest John. De Honest John was een niet geleide raket tegen gronddoelen met een maximum bereik van circa 35 kilometer. De functie van de Honest John raket was het uitschakelen van troepenconcentraties, materiële doelen zoals veldartillerie en raketopstellingen, voertuigconcentraties, logistieke installaties en commandoposten.Het museumexemplaar was ingedeeld bij 119 Afdeling Veldartillerie. De Honest Johnraket kon zowel van een conventionele als een nucleaire lading voorzien worden. Dit wordt 'dual capable' genoemd. De Honest John is opgevolgd door de Lance (cat. nr. 58).
Andere 'dual capable' wapensystemen in de collectie van het Legermuseum zijn: cat.nrs. 52 (afbeelding 52/2: M115 houwitser), 55, 58.
- De Honest John, een Koude Oorlog icoon
Een stereotiep beeld van de Koude Oorlog zijn de nucleaire raketten waarmee de
Noord Atlantische Verdrags Organisatie (NAVO) en het Warschaupact elkaar bedreigden.
Grote strategische kernwapens, waarmee in een nucleaire confrontatie hele
gebieden en steden van een vijandelijke mogendheid konden worden uitgeschakeld,
waren het belangrijkste onderdeel van de nucleaire afschrikkingsdoctrine.
De conventionele overmacht van het Warschaupact was voor de NAVO reden vanaf
1953 ook het tactische kernwapen officieel te introduceren. Vanaf 1957 konden alle
NAVO-bondgenoten in aanmerking komen voor plaatsing ervan. Nederland was het
eerste land dat hier gebruik van maakte, wat ook een financiële afweging was om te
kunnen bezuinigen op het defensiebudget. De stationering van nucleaire wapens plus
inzetmiddelen kon toen nog plaatsvinden via het Mutual Defense Assistance Programme,
wat door de VS werd gefinancierd. In 1959 werd een bilaterale overeenkomst afgesloten
met de VS ‘tot samenwerking op het gebied van het gebruik van atoomenergie
voor wederzijdse verdediging’. De MGR-1 Honest John was vanaf 1959 het eerste
nucleaire wapensysteem dat de Koninklijke Landmacht invoerde. De raket met een diameter
van 76,2 cm en een lengte van 8,23 meter, is in twee types in gebruik geweest
bij de KL: de M31 met een gewicht van 2.720 kilo met een bereik van 25 kilometer en
de M50, met 2.040 kilo een stuk lichter en een maximum bereik van 48 kilometer. De
Honest John, ingedeeld bij de veldartillerie, had een vergelijkbare reikwijdte en een
soortelijke taakstelling, te weten vuursteun aan de troepen. Mogelijke doelen konden
zijn grote troepenconcentraties, artillerieopstellingen, voertuigconcentraties, logistieke
installaties en commandoposten. De nauwkeurigheid viel tegen vanwege mogelijke
weersinvloeden, met een reëel gevaar voor inzet in de buurt van eigen troepen.
De nucleaire lading kon variëren van 1 KT tot enkele tientallen kiloton KT (1 kiloton
is het equivalent van 1000 ton conventionele springstof). De nucleaire raketkoppen
voor de Honest John lagen opgeslagen op de Amerikaanse nucleaire basis bij Havelterberg,
die werd bewaakt door zowel Amerikaanse als Nederlandse militairen. Vele
Nederlandse dienstplichtigen volbrachten deze taak, die bekend stond als ‘Sitewacht’.
Honest John-raketten konden ook worden voorzien van een conventionele lading,
wat dual capable wordt genoemd. In 1978 werd de Honest John opgevolgd door de
eveneens dual capable LANCE-raket, die veel nauwkeuriger was en met 110 kilometer
een veel groter bereik had.
Het museumexemplaar (inv.nr. 101857) bestaat uit lanceerinstallatie type M289 op
een 6x6 5 ton International vrachtauto M139D en is voorzien van een oefenraket, de
M98 rocket motor training. Deze Honest John was tot 1978 ingedeeld bij de 119e Afdeling
Veldartillerie. Door Defensie is dit exemplaar via de Dienst Materieel Koninklijke
Landmacht (DMKL) geschonken aan het Legermuseum, evenals een aanhangwagen
voor raketvervoer Honest John (inv.nr. 055844) en een extra raket (inv.nr. 007608).
De combinatie van de enorme raket op een imposante lanceerboom hoog boven de
grote militaire truck, maakt het geheel tot een aansprekend en machtig Koude-Oorlog
icoon.
The Honest John, a Cold War icon
In addition to already existing strategic nuclear weapons, the North Atlantic Treaty Organisation
(NATO) introduced tactical nuclear weapon systems in 1953 in response to
the conventional supremacy of the Warsaw pact. The first country in Europe to introduce
the US-built MGR-1 Honest John was the Netherlands. The missile was intended
for use on the battlefield but because of its inaccuracy in certain weather conditions
and its limited range, it was a potential risk for the Dutch troops. In 1978 the system
was replaced by the far more accurate LANCE missile, which also more than doubled
the range. The combination of the large military truck with the enormous missile on
top makes it an imposing Cold War icon.
Literatuur
- Heuvel, P.F. van den, F. Staarman, Militaire voertuigen in de collectie van het Legermuseum
(Den Haag 2002)
- Staarman, F., ‘Raketartillerie in het Legermuseum: Honest John en Lance’ in: Nieuwsbrief /
Vrienden Legermuseum, 2 (2003) 4-6
Arma2012-2013.indd 287 09
(Armamentaria, vol. 47 (2012/2013), p. 276-277)