Pollaxe, 1400-1550
hellebaard
Te zien in het museum:M.14.0.20O.03
Met ijzeren kop van vierkante doorsnede, onder andere bestaande uit twee aanvankelijk brede veren die bovenaan overgaan in een korte dikke steekkling van ruitvormige doorsnede. Op de voor- en achterzijde twee verdere veren die de kling a.h.w. inklemmen en die omvat worden door de opening in de blad-haakcombinatie. De twee veren (waarvan één is gebroken) op de zijkanten van de stok zijn met klinknagels vastgezet, komen bovenaan tezamen en vormen aldaar feitelijk de sokkel. Onderaan wordt de laatstgenoemde verstevigd door een smalle, vierkante en rondom lopende band van ijzer. Onder de uiteinden van alle vier veren zit rondom de stok een band van organisch materiaal die met ijzeren nagels is vastgezet. De bijlkling heeft een in zijaanzicht bol verlopende snede en aan de tegenoverliggende zijde een dikke nagenoeg horizontale haak van vierkante doorsnede. In de bijlkling zitten vijf ronde doorboringen (gearrangeerd in een vierkant en met de vijfde doorboring in het midden). De rechterzijde van de kling is gestempeld met een witmerk bestaande uit een puntig schild met een kruis onder twee bollen (zie tekening). De bijlkling vormt tezamen met een dikke rechte haak op de tegenoverliggende zijde één afzonderlijk geheel dat over de steekkling en het paar veren dat ter plaatse uitkomt heen geschoven is. De groengeverfde houten stok is plat-ovaal van doorsnede en heeft onderaan een korte ijzeren schoen met vierkante doorn.Van het Engelse woord pollaxe, ook wel geschreven als poleaxe, is geen Nederlands equivalent bekend. Pollaxes werden ook gebruikt in het voettoernooi-in-het-perk. Zij bestonden zowel voor soldaten als voor ridders, die voor de ridders waren onder andere uitgerust met een cirkelvormige stootplaat onder de kop. Dat dit kennelijk echter geen wet van Meden en Perzen was mag blijken uit de pollaxe van ca.1530 die men heeft toegevoegd aan de figuur van de Engelse koning Hendrik VIII in harnas voor het voettoernooi ten behoeve van de tijdelijke tentoonstelling over hem en zijn tijd in de Tower of London in 2009 (zie: Rimer c.s., (Ed.), Henry VIII [2009], Cat. 2). Dat exemplaar mist de stootplaat en heeft in plaats van een bijlkling een uitsteeksel met drie punten (waarmee dit wapen zelfs iets weg heeft van een Luzernse hamer, vgl. onze nrs. 77 en 78, Inv. 017683 en 016655) met op het tegenoverliggende uiteinde een krachtige snavelvormige punt (destijds op zijn Frans een bec de faucon, valkensnavel, genoemd). Echter, andere voorbeelden van pollaxes hebben dan toch weer een bijlkling met aan het tegenoverliggende uiteinde een hamervormige kop met een serie pyramidevormige uitsteekseltjes op het vlak.
Lengte totaal: 1997 mm / Breedte gemeten over bijlkling en haak: 185 mm / Lengte van de punt plus de veren: 416 mm
Geen oude inv.nrs. gevonden
Herkomst onbekend
Pollaxe, 1400-1550
Inv.no. 016654
With iron head of square section, comprising two feathers wide at the top and changing to a short and thick stabbing point of rhomboidal section. On the left and right side two more feather which quasi clench the point between them and are enclosed by the axe blade-and-hook combination. The two feathers on the obverse and reverse sides of the pole (one of which is broken) are affixed by rivets and merge at the top into what is in effect the socket. Underneath, the latter is strengthened by a surrounding, narrow iron band of square section. Surrounding the pole underneath the ends of all four feathers is a band of organic material affixed by iron nails. The axe blade has a convex edge when seen from the side, on the opposite side is a thick, practically horizontal and straight hook of square section. The axe blade has five circular piercings (arranged in a square with the 5th piercing in the centre). The right-hand side of the blade is stamped with a white mark comprising a pointed shield with a cross underneath two balls (see drawing). The axe blade forms one entity with the hook on the opposite side and it has been put into place by sliding it over the stabbing point and one of the pairs of feathers. The green-painted wooden pole is flattened-oval in section and has a short iron shoe underneath with a square spike.
Of the English term pollaxe, also spelled as poleaxe, no Dutch equivalent is known. Pollaxes were used in the tournament form known as foot combat in the lists (French: combat à pied au champ clos). But apart from being used by knights in tournament they were also employed as battle arms. Although the knight’s version had a circular guard underneath the head, this was, however, not a law of the Medes and Persians. A case in point is provided by the pollaxe of c.1530 used with the figure of the English king Henry VIII in foot combat armour in the temporary exhibition about him and his time held in H.M. Tower of London in 2009 (cf. Rimer c.s. (Ed.), Henry VIII [2009], Cat.2). Besides the absence of a guard that example has, furthermore, instead of an axe blade, an extension with three points (because of this the weapon even resembles a Lucerne hammer, cf. our examples Nos. 77-78, Inv.Nos. 017683 and 016655) as well as on the opposite side a powerful beak-shaped point (at the time called in French bec de faucon, falcon’s beak). However, other examples of pollaxes do have an axe blade with a hammer head on the opposite side and the face of the hammer studded with a series of small pyramidal points.
Overall: 1997 mm / Width of axe blade and hook: 185 mm / Length of point plus feathers: 416 mm
No former Inv.nos. found
Provenance unknown