Uitklappen

Wollen jak van een Zwitserse gardist, Vaticaan

jak

Zwitsers in dienst van de Paus

Het Legermuseum bezit, naast collecties in het Vaticaan, Italië en Zwitserland, als
enige museum in de wereld een uniform van een Garde Zwitser van de Paus. In 1979
ontving het museum van het Vaticaan door tussenkomst van Hare Majesteit’s ambas-
sade bij de Heilige Stoel, ir. J.L.M. Ceulen, de ambassadeur zelf, en mr. C. Schaepman,
loco secretaris-generaal van Defensie en bestuurslid van het Legermuseum, een klein
gala tenue, ook wel tweede tenue genoemd, van dit korps.
In 1505 sloot paus Julius II een verdrag met de Zwitserse kantons Zürich en Luzern
voor het leveren van een lijfwacht van 250 man. De rekruten moesten behalve katholiek
onwrikbaar trouw, heldhaftig en van aantoonbaar goed zedelijk gedrag zijn. In die
tijd werd de huidige basiliek van St. Pieter gebouwd. De grootste ‘vuurdoop’ kregen de
Zwitsers toen Spaanse troepen en Duitse landsknechten op bevel van Keizer Karel V
op 6 mei 1527 Rome plunderden. Tijdens deze beruchte Saco de Roma verdedigde de
Zwitserse garde de altaren en de pauselijke basiliek. Paus Clemens VII vluchtte naar de
Engelenburcht. Tijdens een heldengevecht van zes uur stierven 120 man, onder wie
de commandant en alle officieren. Karel V dwong paus Clemens de garde op te heffen.
De garde werd na een sluimerend bestaan in 1848 heropgericht. In 1870 gaf paus Pius
IX de Kerkelijke staat over aan de toenmalige koning van de jonge eenheidsstaat Italië.
In 1929 herstelde Mussolini als onderdeel van het verdrag van Lateranen echter de
soevereiniteit van de Kerkelijke Staat
Het huidige uniform van de Guardia Svizzera Pontificia (GSP) is ontworpen en vastgesteld
door de commandant in de jaren 1910-1921, Jules Repond. In de eeuwen daarvoor
waren de uniformen gebaseerd op uniforme kleding in de Renaissancestijl. Het is
een fabeltje dat Michelangelo het uniform zou hebben ontworpen. Repond baseerde
zich wel op de fresco’s in het Vaticaan van de hand Rafael, waarop de eerste gardisten
staan afgebeeld.
De uniformkleuren zijn ‘Mediciblauw’, geel en rood met witte kragen. De borst-en
rugkurassen werden in ere hersteld en de Spaanse morionhelm werd definitief als
hoofddeksel geïntroduceerd.
In de eeuwen ervoor zag de kleding er globaal uit zoals nu. Alleen de hoofddeksels
waren onderhevig aan de mode van de tijd. De zeer zeldzame voorlaatste helm was
een zogeheten ‘Pickelhaube’ en werd door de garde gedragen tot 1915. Het Pauselijk
wapen daarop wordt gedekt door monogram GSP.

Swiss mercenaries of the Pope

With the exception of military museums and collections in Italy and Switzerland, the
Dutch Army Museum is the only museum in the world that has a uniform of the Swiss
Papal Guard in its collection. In 1979, the museum received an undress gala uniform
from the cardinal secretary, through the agency of the Dutch Ambassador to the
Vatican.
In 1505, Pope Julius II set up a bodyguard of 250 Swiss mercenary soldiers. The
uniform, headdress and body armour were in the Renaissance tradition. The current
uniform was introduced in 1910 by Commander Jules Repond. Before then, the headdress
was a spiked helmet.

(Armamentaria, vol. 47 (2012/2013), p. 276-277)